जांभरुण गाव हे डोंगर-दऱ्यांच्या कुशीत वसलेले सुंदर व निसर्गरम्य गाव आहे. येथे वड, पिंपळ, नारळ, सुपारी, आंबा आणि काजू यांसारखी झाडे सर्वत्र आढळतात, ज्यामुळे गावाला हिरवाईचे आकर्षक सौंदर्य लाभले आहे.
गावातील लोक पारंपारिक पद्धतीने शेती करतात. येथे भात, नाचणी, वरी, तीळ अशी पिके घेतली जातात. तसेच गाय, बैल आणि बकरी हे प्राणी बहुतांश घरांमध्ये पाळले जातात, ज्यामुळे दुधाचे आणि शेतीसाठी आवश्यक कामाचे साहाय्य मिळते.
पावसाळ्यात दुथडी भरून वाहणाऱ्या नद्या आणि ओढे हे गावाचे मुख्य आकर्षण असून पर्यटकांचे लक्ष वेधून घेतात. गावात अनेक प्राचीन वारसा स्थळे आहेत — जसे की जुने तलाव, कातळ शिल्प आणि जवळपास ३०० ते ४०० वर्षांपूर्वीची मंदिरे, जी गावाच्या ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक वैभवाची साक्ष देतात.
साजरे होणारे सण
गावामध्ये घरगुती गणेशोत्सव अत्यंत उत्साहात साजरा केला जातो. प्रत्येक घरात मातीचा गणपती बसवून सुंदर सजावट, आरत्या, भजन-कीर्तन आणि मोदकांचा प्रसाद यामुळे वातावरण भक्तिमय होते. कुटुंबातील सर्वजण एकत्र येऊन पूजा करतात, शेजारीपाजारी भेटतात आणि एकोपा वाढवतात. काही घरांत दोन, पाच किंवा अकरा दिवस गणपती ठेवण्याची परंपरा असते. शेवटच्या दिवशी “गणपती बाप्पा मोरया, पुन्हा लवकर या!” या जयघोषात विसर्जन केले जाते. हा सण श्रद्धा, परंपरा आणि आनंदाचा संगम मानला जातो.
शिमगा किंवा शिमगोत्सव हा कोकण भागात साजरा होणारा पारंपारिक सण आहे. हा होळीच्या काळात येतो आणि आनंद, नृत्य, गाणी व रंगोत्सवाने भरलेला असतो. गावातील लोक पारंपरिक वेशात नाचतात, ढोल-ताशांच्या गजरात ग्रामदेवतेची पालखी काढतात आणि एकमेकांवर रंग उधळून सण साजरा करतात. शिमगा हा फक्त होळी नव्हे, तर गावातील एकोपा आणि परंपरेचे प्रतीक आहे.
स्थानिक मंदिरे
गावात ३०० ते ४०० वर्षांपूर्वीची गणपती, राधा-कृष्ण आणि शंकर यांची प्राचीन मंदिरे आहेत. या मंदिरांना ऐतिहासिक आणि धार्मिक दृष्ट्या विशेष महत्त्व आहे. जन्माष्टमी आणि महाशिवरात्रीच्या काळात येथे मोठ्या उत्साहात उत्सव साजरे केले जातात. या काळात गावात भक्तांची गर्दी होते आणि विविध धार्मिक कार्यक्रमांचे आयोजन केले जाते. या प्राचीन मंदिरांचे सौंदर्य आणि इतिहास पाहण्यासाठी अनेक पर्यटकही गावाला भेट देतात.
लोककला
जांभरुण गावातील लोककला पारंपारिक सण, नृत्य आणि संगीताशी घट्ट जोडलेली आहे. येथे शिमगोत्सव, होळी आणि गणेशोत्सव या काळात पारंपरिक ढोल-ताशा वादन, भजन-कीर्तन, आणि नाच-गाणी ही लोककलांची झलक दिसते. गावातील तरुण मंडळी शिमग्यात “फेरनाच” आणि “वेशभूषा नृत्य” सादर करतात, तर स्त्रिया पारंपारिक गाणी गातात. याशिवाय, कथाकथन, कीर्तन, आणि पारंपरिक वेशभूषेतील नाट्यरूप सादरीकरणे हीसुद्धा जांभरुण परिसरातील लोककलांचा भाग आहेत, ज्यातून स्थानिक संस्कृतीचा वारसा पुढे नेला जातो.
स्थानिक पाककृती
जांभरुण गावातील स्थानिक पाककृती महाराष्ट्राच्या कोकणाच्या पारंपारिक चवींवर आधारित आहेत. येथे मसालेदार आमटी, कोकणच्या फिश करी, मोदक, उकडीचे लाडू, अम्बा चटणी आणि वरण-भात यांसारख्या पारंपरिक पदार्थांना विशेष महत्त्व आहे. सणावार आणि उत्सवाच्या वेळी या पदार्थांची खास तयारी केली जाते. समुद्रकिनारी असल्यामुळे ताजी मासळी वापरून बनवलेले पदार्थ आणि कोकम, तिखट व नारळाचे स्वाद या पाककृतींना खास अद्वितीय चव देतात. गावातील प्रत्येक घरात पारंपारिक पद्धतीने स्वयंपाक केला जातो आणि हा स्थानिक वारसा पुढे नेला जातो.
हस्तकला
जांभरुण गावातील हस्तकला हा स्थानिक संस्कृतीचा महत्त्वाचा भाग आहे. येथे पारंपारिक मातीचे दगडी शिल्प, विणकाम, झोपाळ्यांच्या आणि घरगुती सजावटीच्या वस्तूंचे कारागिरी आढळते. तसेच, मातीच्या गणपती, देवी-देवतांचे मूर्तिकला, रंगीत रांगोळी कला या हस्तकलेतून गावाची सांस्कृतिक ओळख दिसून येते. या कला-हस्तकलेमुळे जांभरुण गावाची परंपरा, कलात्मक कौशल्य आणि स्थानिक वारसा जतन होतो.
